İdarenin tek taraflı iradesiyle tesis edilen işlemler, hukuki sonuç doğurabilmeleri için birtakım geçerlilik şartlarını taşımalıdır. Bu şartlar, idari işlemlerin hem hukuka uygunluğunu hem de bireylerin temel haklarının korunmasını temin eder.

1. İdari İşlemin Geçerlilik Şartları

Bir idari işlemin geçerli sayılabilmesi için şu beş temel unsurun birlikte bulunması gerekir:

a) Yetki Unsuru

İdari işlemi tesis eden kişinin veya makamın kanunen yetkili olması gerekir. Yetkisiz bir merci tarafından yapılan işlem geçersizdir. Yetki yönünden yapılan hatalar, genellikle kesin hükümsüzlük (yokluk) sonucunu doğurur.

Örnek: Bir kaymakamın, belediyeye ait bir taşınmaz hakkında işlem yapması yetki yönünden sakatlıktır.

b) Şekil Unsuru

İdari işlemler, belirli şekil kurallarına uymak zorundadır. Bu şekil şartları, işlemin yazılı olması, imzalanması, gerekçesinin belirtilmesi gibi unsurları kapsar. Bazı şekil eksiklikleri işlemi geçersiz kılabilir.

Örnek: Disiplin cezası kararında gerekçe belirtilmemişse, bu eksiklik işlemi iptal ettirebilir.

c) Sebep Unsuru

İşlemi doğuran hukuki veya fiili durumların varlığı gerekir. Gerçek sebebe dayanmayan işlemler iptal edilebilir. Sebep ile sonuç arasında illiyet bağı olmalıdır.

Örnek: Bir memurun göreviyle ilgisi olmayan özel hayatına ilişkin davranışları gerekçe gösterilerek cezalandırılması, sebep yönünden sakatlık oluşturur.

d) Konu Unsuru

İşlemin doğurduğu hukuki sonuç, hukuka ve kamu düzenine aykırı olmamalıdır. Konusu imkânsız veya hukuka aykırı olan işlemler geçersiz sayılır.

Örnek: Bir kişinin kamu hizmetinden ömür boyu men edilmesi gibi aşırı ve hukuka aykırı işlemler geçerli kabul edilemez.

e) Amaç Unsuru

Her idari işlem, kamu yararını gerçekleştirmek amacıyla yapılmalıdır. Kişisel çıkar, kin veya siyasi hesaplarla yapılan işlemler geçerliliğini yitirir.

Örnek: Bir personelin sendika faaliyetleri nedeniyle uzaklaştırılması, amaç yönünden sakatlıktır.

2. Geçersiz İdari İşlemlerin Sonuçları

İdari işlemin geçerlilik unsurlarından birinin eksik olması hâlinde işlem;

• Yoklukla malul olabilir: Hukuken hiç doğmamış kabul edilir.

• İptal edilebilir olabilir: Yetkili yargı mercilerince iptal edilebilir.

• Askıya alınabilir: Yürütmenin durdurulması talep edilebilir.

Geçersiz bir işlemle hak ihlaline uğrayan kişiler, idari yargıda iptal davası açabilir veya tam yargı davası ile tazminat talebinde bulunabilir.

3. Sıkça Sorulan Sorular

• İdari işlem geçersizse doğrudan iptal olur mu?

Hayır. Geçersizliği yargı kararıyla tespit edilmediği sürece işlem yürürlükte kalabilir. Bu nedenle iptal davası açılması gerekir.

• İdarenin yetkisiz olarak yaptığı işlem tamamen hükümsüz müdür?

Evet. Yetkisizlik hâlinde işlem, “yok hükmünde” kabul edilir.

• Geçerlilik unsurlarından sadece biri eksikse işlem iptal edilebilir mi?

Evet. Her unsurun eksikliği, işlemin iptaline neden olabilir.

• Geçerlilik şartları sonradan tamamlanabilir mi?

Bazı şekil eksiklikleri tamamlanabilir; ancak yetki, amaç ve sebep gibi temel unsurlar sonradan düzeltilemez.

 

Ankara’da İdari İşlemlerin Geçerliliği - İdari Hukuk Danışmanlığı

İdari işlemlerin geçerliliği, idarenin hukuk devleti ilkesi içinde faaliyet göstermesi için hayati önemdedir. Bu nedenle, işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç bakımından denetlenmesi büyük önem taşır. İdarenin keyfi işlem yapmasının önüne geçilmesi, bireylerin hukuki güvenliği açısından vazgeçilmezdir.

İdari işlemlerin geçerliliği ile ilgili detaylı bilgi için benimle iletişime geçebilirsiniz.