
Sözleşmelerde İrade Bozuklukları: Hata, Hile ve İkrah
Av. Ahmet Çitil

Ankara’da özellikle sözleşmelerin geçerliliği konusunda danışanlarımın dikkat etmesi gereken en temel konulardan biri budur: Sözleşmenin tarafları gerçekten özgür iradeleriyle mi hareket etti?
Hata: Yanlış Bilgiyle Verilen Karar
Sözleşme yaparken taraflardan biri, sözleşmenin konusu hakkında ciddi ve esaslı bir yanılgı içindeyse bu duruma "hata" denir. Burada önemli olan, yapılan hatanın tarafın sözleşmeyi yapmasındaki iradesini etkilemiş olmasıdır.
Örnek: Ankara’da bir dükkan kiralarken, dükkânın ruhsatının olduğunu sanarak sözleşme yapılır ancak daha sonra dükkanın gerekli izinlere sahip olmadığını öğrenilirse bu, esaslı bir hata oluşturur.
Hatanın varlığı hâlinde sözleşmenin iptali mümkündür. Ancak bunun için durumun hemen fark edilip zaman kaybetmeden itiraz edilmesi gerekir.
Hile: Bilerek Yanıltma
Hile, taraflardan birinin diğer tarafı bilerek kandırması veya yanlış yönlendirmesi sonucu sözleşmenin yapılması anlamına gelir. Bu durumda sözleşme, kandırılan taraf için geçersiz hale gelebilir.
Örnek: Ankara’da bir daire satış sözleşmesinde, satıcı mülkün hiçbir sorunu olmadığını söylemesine rağmen, dairenin zemin etüdü sorunlu çıkarsa ve bu durum gizlenmişse, bu durum hileye girer.
Hile durumunda da, kandırılan taraf sözleşmenin iptalini talep edebilir ve hatta bazı durumlarda maddi tazminat dahi söz konusu olabilir.
İkrah: Zorlama ve Baskı Altında Yapılan Sözleşmeler
İkrah, yani korkutma veya tehdit altında sözleşme yapılması hâlidir. Kişi özgür iradesiyle değil, bir tehdit veya baskı altında imza atmışsa, bu sözleşme hukuken geçerli değildir.
Örnek: Ailesine zarar verileceği tehdidiyle bir vekâletname imzalatılırsa bu, ikrahın tipik bir örneğidir ve geçerli bir hukuki işlem sayılmaz.
İkrah hâlinde, sözleşmenin geçersizliği için yargı yoluna başvurmak ve bu durumu ispat etmek mümkündür.
İrade Bozukluklarında Hukuki Haklarınızı Korumak
Hata, hile veya ikrah sebebiyle yapılan sözleşmeler, görünüşte geçerli gibi dursa da aslında hukuken sakat olabilir. Bu tür durumlarla karşılaştığınızda, vakit kaybetmeden bir avukata başvurmanız büyük önem taşır. Özellikle delillerin toplanması, sürenin kaçırılmaması gibi hukuki hassasiyetler söz konusudur. Hata, hile veya ikrah gibi durumlar, sözleşmenizin iptalini veya düzeltilmesini sağlayabilir ve size, süreci en doğru şekilde yönetebilmeniz için danışmanlık sunabilirim.