Avukatlık yaptığım süre boyunca, birçok danışanım bana imzaladıkları bir sözleşmenin geçerli olup olmadığını sordu. Bu soruların arkasında genellikle şu endişe yatar: “İmzaladım ama gerçekten geçerli mi?”, “Bu sözleşmeden kurtulabilir miyim?” ya da “Bu sözleşme beni bağlar mı?” İşte bu noktada karşımıza çıkan kavram, sözleşmenin hükümsüzlüğüdür. Yani bir sözleşmenin hiç doğmamış ya da sonradan geçersiz hale gelmiş olması.

Butlan: Başından Beri Geçersizlik

Butlan, en ağır geçersizlik halidir. Eğer bir sözleşme, kurulurken yasaya veya kamu düzenine aykırıysa, baştan itibaren yok hükmündedir. Böyle bir sözleşme hiçbir zaman geçerli olmaz. Taraflar istese bile bu geçersizlik ortadan kaldırılamaz.

Örnek: Ruhsatsız bir yapı için satış sözleşmesi imzalarsanızbu sözleşme, resmi şekilde yapılmadığı için butlanla sakat olur. Yani sanki hiç yapılmamış gibi kabul edilir.

İptal: Sonradan Geçersiz Hale Gelme

İptal ise, sözleşmenin kurulduğu anda bazı eksiklikler ya da irade bozuklukları (hata, hile, ikrah) varsa gündeme gelir. Sözleşme aslında kurulmuştur ama taraflardan biri, geçerli bir nedenle iptal hakkını kullanırsa sözleşme geçersiz hale gelir.

Örnek: Baskı altında bir vekâletname imzalamışsanız bu durum ikrah kapsamına kalır ve iptal hakkını kullanarak sözleşmeyi geçersiz kılabilirsiniz.

İptal hakkı genellikle süreye tabidir. Bu yüzden geç kalmadan hukuki destek alınması önemlidir.

Tek Taraflı Bağlamama (Askıda Geçersizlik)

Bazı durumlarda sözleşme, geçerli sayılmakla birlikte taraflardan biri tarafından onaylanana kadar askıda kalır. Özellikle sınırlı ehliyetsiz kişilerin yaptığı sözleşmeler buna örnektir. Yasal temsilcinin onayı olmadığı sürece bu sözleşme geçerli sayılmaz. Karşı taraf, bu sözleşmenin bağlayıcılığı konusunda belirsizlik yaşar.

Örnek: 17 yaşındaki bir genç, bir telefon abonelik sözleşmesi imzalamış. Bu sözleşmenin geçerliliği için ailesinin onayı gerekir. Aksi halde sözleşme tek taraflı bağlamaz.

 

Sözleşmelerde geçersizlik halleri olan butlan, iptal ve tek taraflı bağlamama, tarafların haklarını doğrudan etkileyen önemli hukuki sonuçlar doğurur. Ankara’da bir sözleşmenin geçersiz olup olmadığını öğrenmek ya da geçersizliğe dayalı olarak hak aramak istiyorsanız, sözleşme hükümsüzlüğü konularında detaylı danışmanlık ve temsil hizmeti sunuyorum.