Tarafların iradelerine uygun olarak sözleşme yapabilme hakkı, hem özel hukukun temel taşlarından biridir hem de bireylerin ekonomik ve sosyal ilişkilerini özgürce kurabilmesinin garantisidir. Bu yazımda, sözleşme yapma serbestisinin hukuki çerçevesini ve uygulamadaki önemini açıklamaya çalışacağım.

Sözleşme Yapma Serbestisi Ne Anlama Gelir?

Sözleşme yapma serbestisi, tarafların kanunda açıkça yasaklanmamış herhangi bir konuda, kendi özgür iradeleriyle sözleşme düzenleyebileceğini ifade eder. Bu ilke, Türk Borçlar Kanunu’nun 26. maddesinde düzenlenmiştir. Taraflar, sözleşmenin içeriğini, türünü, süresini, şartlarını serbestçe belirleme hakkına sahiptir.

Ancak bu serbesti mutlak değildir. Kamu düzenine, ahlaka, kişilik haklarına ve emredici hukuk kurallarına aykırı sözleşmeler geçersiz kabul edilir.

Sözleşme Yapma Serbestisinin Sınırları

Her ne kadar sözleşme yapma özgürlüğü hukuk sistemimizin temel taşlarından biri olsa da, bu özgürlüğün bazı sınırları vardır. Bu sınırlar şu şekilde özetlenebilir:

• Emredici hükümlere aykırılık: Kanunlarca zorunlu tutulan kurallara aykırı sözleşmeler geçersizdir.

• Kamu düzeni: Devletin temel yapısını veya toplumsal barışı bozan sözleşmeler yapılamaz.

• Ahlak: Toplumun genel ahlak anlayışına aykırı sözleşmeler geçersiz sayılır.

• Kişilik hakları: Bireylerin onuru, sağlığı, özgürlüğü gibi temel haklarını ihlal eden sözleşmeler geçersizdir.

Örnek: Ankara’da bir konut kiralama sözleşmesinde, kiracıya kişisel haklarını sınırlayıcı yükümlülükler yüklenirse (örneğin misafir kabul yasağı gibi), bu tür hükümler sözleşme yapma serbestisine aykırı sayılabilir.

Uygulamada Sözleşme Yapma Serbestisinin Önemi

Günlük hayatta gerek bireyler gerekse şirketler sürekli olarak sözleşme yapma ihtiyacı duyar. Ankara’da bir avukat olarak, özellikle ticari sözleşmeler, kira sözleşmeleri, hizmet sözleşmeleri gibi konularda sözleşme serbestisinin dikkatle ele alınması gerektiğini vurguluyorum.

Sözleşme yaparken serbestlik ilkesine dayanarak özgürce hüküm koyabilirsiniz. Ancak bu hükümler geçerli olabilmek için yukarıda saydığım sınırları ihlal etmemelidir. Aksi halde taraflar arasında ihtilaflar çıkabilir ve bu durum hukuki uyuşmazlıklara yol açabilir.

Sözleşme Yapma Serbestisinin Kötüye Kullanımı

Ne yazık ki uygulamada bu serbestlik kötü niyetli kişilerce kötüye kullanılabilmektedir. Özellikle taraflardan birinin zayıf konumda olduğu ilişkilerde, baskı altında veya bilgisi olmadan kabul edilen hükümler, adaletsizlik doğurabilir. Bu tür hallerde mahkemeler sözleşmenin tamamını veya bir kısmını geçersiz sayabilir.

Örnek: Bir işverenin, çalışanın anayasal haklarını sınırlayan bir sözleşme maddesi koyması, sözleşme yapma serbestisi kapsamında korunmaz. Bu tür hükümler geçersizdir ve çalışan lehine yorumlanır.

 

Sözleşme yapma serbestisi, tarafların özgür iradeleriyle hukuk ilişkisi kurabilmelerinin temelidir. Ancak bu özgürlük sınırsız değildir. Ankara’da hukuki destek almak isteyen müvekkillerime her zaman şunu hatırlatırım: Sözleşme yaparken özgürsünüz, ama bu özgürlük, karşı tarafın hakkını ihlal ettiğinizde sona erer. Bu nedenle, sözleşme hazırlarken veya imzalarken bir avukattan hukuki danışmanlık almanız, hem haklarınızı güvence altına alır hem de ileride çıkabilecek anlaşmazlıkları önler. Ankara’da sözleşme yapma serbestisi konusunda hukuki destek arıyorsanız, sözleşme yapma sürecinizde yanınızda olmaktan memnuniyet duyarım.